Marka Nedir, Marka Başvuru Süreci Nasıl İşler?

MARKA NEDİR?

Marka, bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işarettir. Markaların tescili zorunlu olmamakla birlikte tescil, marka üzerindeki hakları ispatlayan ve marka ihlalini engelleyen en önemli araçtır.

İşletmelerin ticari hayatlarında önemli bir rol oynayan, kimliklerini yansıtan “PARMAK İZİDİR”. Tüketiciye ticari kaynak gösterir, kimi zaman bir kalite simgesi veya tanıtım aracıdır.

Ad ve soyadlar dahil, sözcükler, harfler, sayılar, şekiller, sesler ve renkler, bunların kombinasyonu ve hatta malların biçimi veya ambalajları marka olarak tescil edilebilmektedir. Tescil edilen bir marka, başvuru tarihinden itibaren 10 yıl süre ile korumadan yararlanır. Onar yıllık periyotlarla yenilenmek suretiyle tescilli bir markanın sınırsız bir süre ile korunması mümkündür.

Marka;

• Başkasına devredilebilir.
• Miras yolu ile intikal edebilir.
• Kullanma hakkı lisans konusu olabilir.
• Rehin verilebilir.
• Teminat olarak gösterilebilir.

MARKA TESCİLİNİN MARKA SAHİBİNE SAĞLADIĞI HAKLAR

Marka koruması esas olarak tescil yoluyla elde edilebilir. Marka tescilinden doğan haklar münhasıran marka sahibine aittir. Marka tescili, sahibine, markanın tescili kapsamına giren aynı veya benzer mal veya hizmetlerle ilgili olarak karıştırılma ihtimali olan, tescilli markanın itibarından dolayı haksız avantaj elde edecek veya tescilli markanın ayırt edici karakterine zarar verecek nitelikteki herhangi bir işaretin izinsiz kullanımını önleme hakkını vermektedir.

MARKANIN TESCİL EDİLMESİ

Eksiksiz yapılan veya eksiklikleri giderilen marka başvurusuna yasal süreler içinde itiraz edilmemesi veya yapılan itirazların kesin olarak reddedilmesi ve gerekli ücretin ödenmesi halinde başvuru tescil edilerek, sicile kaydedilir ve Bültende yayımlanır.

MARKA TESCİLİNİ ENGELLEYEN SEBEPLER

Şekli incelemesi tamamlanarak kesinleşen bir başvuru, tescili istenen mal ve hizmetler de dikkate alınarak mutlak ret nedenleri çerçevesinde re’ sen incelemeye tabi tutulmaktadır. Mutlak ret nedenlerinden birinin varlığı halinde başvuru, tescili talep edilen mal ve hizmetlerin tamamı veya bir kısmı için reddedilmektedir.

MARKA BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?

Marka tescili için Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvuruda bulunulmaktadır. Marka başvuruları, e-Devlet ara yüzleriyle uyumlu EPATS Elektronik Başvuru Sistemi üzerinden elektronik olarak yapılmaktadır. Elden ya da faks ile yapılan başvurular kabul edilmemektedir.

MARKA TESCİLİ ZORUNLU MUDUR?

Markaların tescili zorunlu olmamakla birlikte, tescil marka üzerindeki hakları ispatlayan ve marka ihlalini engelleyen en önemli araçtır. Tescilli marka sahibine daha geniş bir koruma sağlandığından faaliyette bulunulan bütün ülkelerde marka tescili önemle tavsiye edilmektedir.

Marka başvurusu;

• Başvuru sahibinin kimlik ve iletişim bilgilerini,
• Başvuru vekil aracılığıyla yapılıyorsa vekilin kimlik ve iletişim bilgileri.
• Tescili talep edilen marka örneğini,
• Başvuruya konu mal veya hizmet listesini,
• Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir bilgiyi,
• Marka örneğinde Latin alfabesi dışında harf veya harfler kullanılmışsa bunların Latin alfabesindeki karşılığını,
• Ortak marka veya garanti markası başvurularında ayrıca yönetmelikte belirtilen şartlara uygun olarak hazırlanmış teknik şartnameyi,
• Rüçhan hakkı talebi varsa rüçhan hakkı talep ücretinin ödendiğini gösterir bilgiyi,
• Varsa muvafakatnameye ilişkin bilgileri içermelidir.
• Varsa ilave sayfa sayısı ve eklere ilişkin bilgiler

Başvuru dilekçesine aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler eklenmelidir:

• Rüçhan hakkından yararlanmak isteniyorsa, yetkili makamlardan alınan rüçhan hakkını gösterir belgenin aslı ve bu belgenin yeminli tercüman tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi.
• Başvuru ortak marka ya da garanti markası için yapılmış ise teknik şartname.
• Muvafakatname varsa noter onaylı muvafakatnamenin aslı veya noter onaylı örneği.

BAŞVURU TARİHİ

Başvuru tarihi, başvuru için gerekli bilgi veya belgelerin Kurum tarafından alındığı tarih, saat ve dakikadır.

Madrid Protokolü kapsamında Türkiye’nin belirlenmiş akit taraf olduğu bir uluslararası başvuru, başvuru tarihinin ilk saat ve dakikasında yapılmış sayılır. Aynı tarihli birden çok uluslararası başvurunun bulunması halinde, uluslararası tescil numarası küçük olan önce yapılmış sayılır.

RÜÇHAN HAKKI

Paris Sözleşmesine veya Dünya Ticaret Örgütü̈ Kuruluş Anlaşmasına taraf ülkelerden birinde başvuru yapma hakkına sahip kişiler bu ülkelerin herhangi birinde yetkili mercilere usulüne uygun olarak yaptıkları başvuru tarihinden itibaren altı ay süreyle aynı marka için Türkiye’de başvuru yapma konusunda rüçhan hakkından yararlanabilmektedir.

Başvuru Hakkına Sahip Kişiler

• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları,
• Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde ikamet eden gerçek veya tüzel kişiler,
• Türkiye’de sınai veya ticari faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler,
• Paris Sözleşmesi’ne veya Dünya Ticaret Örgütü̈ Kuruluş Anlaşmasına üye ülke vatandaşları veya bu ülkelerde ikamet eden ya da ticari veya sınai faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler,
• Karşılıklılık ilkesi uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere sınai mülkiyet hakkı koruması sağlayan devletlerin uyruğundaki kişiler,
• Türkiye’de marka başvurusunda bulunma hakkına sahiptir.

MARKA ÖN ARAŞTIRMA

Marka başvurusu öncesi, tescili istenen işaretlerin başkası adına tescile ya da başvuruya konu olup olmadığına ilişkin ön araştırma Türk Patent ve Marka Kurumu internet sitesinden ücretsiz olarak yapılabilmektedir.

MARKA BAŞVURUSUNUN YAPILMASI

Marka başvuruları, e-Devlet ara yüzleriyle uyumlu EPATS Elektronik Başvuru Sistemi üzerinden elektronik olarak yapılmaktadır.

• Marka başvurusu yapmak için https://epats.turkpatent.gov.tr/run/TP/EDEVLET/giris adresinden giriş yapılması gerekmektedir.

Kanun ve Yönetmelikte belirtilen hususlara uygun olarak, eksiksiz hazırlanan başvurular kurum tarafından başvuru tarihi, saati ve dakikası itibariyle işleme alınmaktadır.

• Marka başvurusunun nasıl yapılacağı hakkında ayrıntılı bilgi için ve EPATS sisteminin kullanımına ilişkin detaylı bilgiler için bkz.: https://www.turkpatent.gov.tr/uluslararasi-marka-tescil-sistemi-bilgisi

TESCİL SÜRECİ

Markanın başvuru süreci, şekli inceleme, başvurunun mutlak ret nedenleri çerçevesinde değerlendirilmesi, karara ve yayıma itiraz, üçüncü kişilerin görüş ve itirazlarının değerlendirilmesi ile başvurunun tescil edilmesi aşamalarından oluşmaktadır.

• Şekli İnceleme

Markanın kanun hükümlerine uygun bir şekilde tescilinden bahsedebilmek için Kuruma sunulan başvurunun ilk olarak şekli yönden incelenmesi gerekmektedir. Şekli inceleme aşamasında herhangi bir eksiklik tespit edilmesi durumunda ise başvuru sahibine eksiklik ve/veya hataları gidermesi için iki aylık süre verilmektedir. Bu süre içerisinde eksikliği tamamlanmayan başvurular yasal mevzuata göre hükümden düşmekte ya da eksiklikle ilgili talepler dikkate alınmadan işlemlerine devam etmektedir.

• İnceleme-Mutlak Ret Nedenleri Çerçevesinde Değerlendirme

Şekli incelemesi tamamlanarak kesinleşen başvuru, tescili istenen mal ve hizmetler dikkate alınarak mutlak ret nedenleri çerçevesinde uzmanlar tarafından re’ sen incelemeye tabi tutulmaktadır. Mutlak ret nedenlerinden birinin varlığı durumunda başvuru, tescili talep edilen mal ve hizmetlerin tamamı veya bir kısmı için reddedilmektedir.

Mutlak ret nedenlerine ilişkin ayrıntılı bilgilerin bulunduğu marka inceleme kılavuzuna https://www.turkpatent.gov.tr/marka adresinden ulaşabilirsiniz.

MARKA ÖN ARAŞTIRMA

Marka başvurusu öncesi, tescili istenen işaretlerin başkası adına tescile ya da başvuruya konu olup olmadığına ilişkin ön araştırma Türk Patent ve Marka Kurumu internet sitesinden ücretsiz olarak yapılabilmektedir.

KARARA İTİRAZ

Kurum kararlarına karşı, söz konusu karardan zarar görenler tarafından kararın bildiriminden itibaren iki ay içerisinde yazılı ve gerekçeli olarak itiraz edilmesi mümkündür. Kuruma sunulan karara itirazlar Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu tarafından incelenmektedir. Kurumun nihai karar organı olan Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu’nun itiraz işlemleri ile ilgili kesinleşen kararlarına karşı, kesinleşen kararın bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde, yetkili mahkemede dava açılabilmektedir.

YAYIMA İTİRAZ

Başvuru şartlarına uygun olarak yapılmış ve mutlak ret nedenleri açısından incelenerek reddedilmemiş marka başvuruları Resmi Marka Bülteni’nde yayımlanmaktadır. Bültende yayımlanmış bir markanın mutlak ve nispi ret hükümlerine göre tescil edilmemesi gerektiğine ilişkin itirazlar ilgili kişiler tarafından marka başvurusunun yayımından itibaren iki ay içerisinde yapılabilmektedir.

Nispi ret nedenlerine ilişkin ayrıntılı bilgiye http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6769.pdf adresinden ulaşabilirsiniz.

MARKA HAKKININ SONA ERMESİ

Tescilli bir marka üzerindeki tescilden doğan haklar;

• Markanın 10 yıllık koruma süresi sonunda yenilenmemesi,
• Marka sahibinin marka hakkından vazgeçmesi, markanın mahkemece hükümsüz kılınması veya iptal edilmesi hallerinde sona erer.

MARKANIN KULLANILMASI ZORUNLULUĞU

Markanın, tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde, haklı bir neden olmadan Türkiye’de ciddi bir biçimde kullanılmaması veya bu kullanıma beş yıllık bir süre için kesintisiz ara verilmesi iptal gerekçesi olarak kabul edilmektedir.

Dolayısıyla, marka başvuruları sadece üretilmesi ya da sunumu planlanan mal ve hizmetler belirtilerek yapılmalıdır. Markaların kullanılması düşünülmeyen mal ve hizmetleri kapsayacak şekilde tescili tescil maliyetlerini artırdığı gibi markanın iptali riskini de beraberinde getirmektedir.

MARKALARIN ULUSLARARASI TESCİLİ

Marka tescilinden doğan haklar ulusal niteliktedir ve sadece tescile konu ülkede koruma sağlamaktadır. Dolayısıyla, markanın yurt dışında korunması isteniyorsa, koruma talep edilen ülkelerin her birinde ayrı ayrı tescil edilmesi gerekmektedir.

Ülkemizde 1 Ocak 1999 tarihinde yürürlüğe giren Markaların Uluslararası Tesciline İlişkin Madrid Protokolü kapsamında Türk vatandaşları, Türkiye’de ikamet edenler veya Türkiye’de ticari veya sınai faaliyette bulunanlar, TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU aracılığıyla Madrid Sistemi üyesi 100’den fazla ofis nezdinde marka başvurusunda bulunma hakkına sahiptir.

Madrid Protokolü çerçevesinde yapılan başvurular tescil talep edilen her bir ofiste kendi mevzuatı kapsamında incelenerek, tescil edilip edilmeyeceğine karar verilir. Dolayısıyla, başvurular tescil talep edilen bazı ülkelerde tescil edilirken bazılarında reddedilebilir. Madrid Protokolü çerçevesinde uluslararası başvuru talebinde bulunabilmek için Türkiye’de başvuru halinde ya da tescilli bir markaya sahip olunması ve uluslararası başvurunun bu markaya istinaden yapılması gerekmektedir.

MARKA HAKKININ İHLALİ

Markanın tescil edilmesi markaya kendiliğinden bir koruma sağlamamakta sadece hakkın tespiti ve tescili işlevi görmektedir. Dolayısıyla, markanın başkaları tarafından haksız kullanımı ve marka hakkının ihlali durumunda marka sahibinin bu tür haksız kullanımları takip ederek yetkili mahkemelerde açacağı davalarla, tescilli markadan kaynaklanan haklarına yapılan ihlalleri önlemesi gerekmektedir.

Marka hakkının ihlal edilmesi halinde, suçun niteliğine bağlı olarak 1-3 yıl hapis ve 20.000 güne kadar adli para cezası verilebilir.

MARKANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ

Mutlak ve nispi ret nedenlerinden birinin varlığı durumunda mahkeme tarafından markanın kısmen veya tamamen hükümsüzlüğüne karar verilebilmektedir.

Kaynak: https://www.turkpatent.gov.tr

Av. Merve ÖZDEMİR & Stj. Beyza BERKER